«Մենք խնդիր չենք բարձրացնում, թե երշիկի մեջ այս կամ այն բաղադրիչը թույլատրելի կամ անթույլատրելի է»

ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի (ՏՄՊՊՀ) նիստում օրերս հրապարակվեցին երշիկեղենի շուկայում բացահայտված ինչպես օրինախախտ տնտեսավարողների անունները, այնպես էլ նրանց հանդեպ կիրառված վարչական տուգանքի առավելագույն չափը: Ի՞նչ երաշխիք կա, որ տույժ-տուգանքները վճարելուց հետո այդ ընկերությունները չեն շարունակի իրենց նախկին «գործելաոճը»։ Հարկ է նշել, որ բնակչության շրջանում հազվադեպ չեն սննդամթերքից հիվանդանալու և թունավորման դեպքերը: Քանի որ մենք տարբեր առիթներով սիրում ենք մատնանշել արտասահմանյան երկրներն ու համեմատվել նրանց չափանիշների հետ, ապա տեղին է փաստել, որ արտասահմանում նման, մեղմ ասած, անբարեխիղճ արտադրողների անունը հրապարակավ հայտարարելուց հետո, անմիջապես կդադարեցվեր նաև վերջիններիս գործունեությունը` հսկայական տույժ-տուգանքներով։ Այս ուղղությամբ ի՞նչ է մտադիր իրականացնելու մեր ՏՄՊՊՀ-ն:

-Նշեմ, որ հանձնաժողովը սննդի որակի և անվտանգության հարցերով զբաղվող գերատեսչություն չէ, այդ գործառույթն իրականացնում է մեկ այլ պետական մարմին,- արձանագրում է ՏՄՊՊՀ նախագահ ԱՐՏԱԿ ՇԱԲՈՅԱՆԸ։- Հանձնաժողովը պարզապես լայնածավալ ուսումնասիրություն է իրականացրել երշիկեղենի և ներկրվող մսամթերքի շուկայում կենտրոնացվածության աստիճանի և գնագոյացման վերաբերյալ տեղեկատվությանը տիրապետելու նպատակով: Փաստաթղթային ուսումնասիրության ընթացքում երշիկի արտադրությամբ զբաղվող տնտեսավարողներից պահանջվել է տեղեկատվություն օգտագործվող բաղադրիչների վերաբերյալ, ինչի հիման վրա էլ հաշվարկվել է արտադրանքի գնագոյացումը: Հենց նման վերլուծության ընթացքում էլ ի հայտ են եկել վերոնշյալ խնդիրները: Այս բացահայտումներով ՏՄՊՊՀ-ն բարձրացնում է երկու խնդիր:
Նախ, որ սպառողների պաշտպանությունը նրա գործունեության կարևոր ուղղություններից մեկն է, իսկ տնտեսավարողների նման գործունեության պատճառով տեղի է ունենում սպառողի մոլորեցում, քանի որ գնորդը տեղեկացված չէ, թե կոնկրետ ինչ ապրանքի համար է վճարում, և այն ինչ բաղադրիչներ է պարունակում: Սա «Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության մասին» օրենքի խախտում է, քանի որ այդ օրենքով հստակ ամրագրված է, որ տնտեսավարողի ցանկացած վարքագիծ, որը կարող է մոլորեցնել հասարակությանը նրա առաջարկած ապրանքների վերաբերյալ, համարվում է անբարեխիղճ մրցակցության գործողություն: Մոլորեցում է համարվում նաև որակի, քանակի, բաղադրության կամ այլ բնութագրերի վերաբերյալ համապատասխան տեղեկատվություն չհիշատակելը, ինչը երշիկի արտադրությամբ զբաղվող 21 արտադրողների պարագայում առկա է:
Մյուս կողմից էլ անբարեխիղճ և օրինախախտ տնտեսավարողների նման վարքագիծը կարող է հանգեցնել որոշակի մրցակցային խնդիրների, քանի որ, սեփական արտադրանքի բաղադրության վերաբերյալ սխալ կամ թերի տեղեկություն հրապարակելով, հնարավոր է մրցակցային որոշակի առավելություն ձեռք բերել անհամեմատ բարեխիղճ աշխատող տնտեսավարողների հանդեպ:
Հանձնաժողովի որոշմամբ բոլոր օրինախախտ տնտեսավարողներին տրվել է յոթնօրյա ժամկետում խախտումները վերացնելու հանձնարարական: Մի մասն արդեն իսկ նշել է, որ խախտումները վերացվել են և սպառողը պատշաճ կերպով իրազեկ է, թե կոնկրետ ինչ բաղադրիչներ է պարունակում իրենց արտադրանքը:
Սակայն միայն տնտեսավարողների ներկայացրած պարզաբանումները, բնականաբար, մեզ համար լիարժեք հիմք չեն կարող լինել, այդ իսկ պատճառով էլ ուսումնասիրությունների ողջ փաթեթն ուղարկվել է ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության սննդամթերքի անվտանգության պետական ծառայությանը, քանի որ սննդի որակի և անվտանգության հարցերով զբաղվում է հենց այդ գերատեսչությունը: Այսինքն` մենք խնդիր չենք բարձրացնում, թե երշիկի մեջ այս կամ այն բաղադրիչը թույլատրելի կամ անթույլատրելի է, կամ, որ այն մարդկանց առողջության համար որոշակի վտանգ է ներկայացնում, մենք պարզապես ասում ենք, որ օրենքի պահանջով այդ մասին արտադրողը պարտավոր է տեղեկացնել սպառողին: Իսկ կարելի՞ էր նման բաղադրիչներ օգտագործել, թե՞ ոչ, ինչպես արդեն նշեցի, դուրս է մեր գերատեսչության լիազորությունների շրջանակից:
-ՏՄՊՊՀ-ն ե՞րբ է մտադիր անդրադառնալու ալկոհոլային խմիչքների և կոսմետիկ պիտույքների շուկաներին, քանի որ այդ ոլորտներում ևս քիչ չեն խախտումներն ու «թոզփչոցին» սպառողի աչքերին։ Դրանց պատճառով առկա են նաև բնակչության առողջությանը հասցված վնասներ:
-Օրենքով հանձնաժողովին տրված լիազորությունների շրջանակում ՏՄՊՊՀ-ն իրավասու է ուսումնասիրություններ իրականացնելու միայն այն շուկաներում, որտեղ կան գերիշխող, այլ կերպ ասած` խոշոր տնտեսավարողներ: Ձեր նշած կոսմետիկ պիտույքների շուկայի վերահսկողությունը դուրս է հանձնաժողովի լիազորությունների շրջանակից: Այս ոլորտը կարգավորում է մեկ այլ պետական կառույց:
Ինչ վերաբերում է ալկոհոլային խմիչքներին, ապա տեղեկացնեմ, որ այս ոլորտում տարվա ընթացքում կատարվել են ուսումնասիրություններ` շուկայի կենտրոնացվածության աստիճանի, ինչպես նաև որոշակի մրցակցային խնդիրների վերհանման նպատակով: Բայց քանի որ Ձեր բարձրացրած հարցը դարձյալ վերաբերում է խմիչքի որակին և, ինչպես Դուք եք նշում, բնակչության առողջության հետ կապված խնդիրներին, ապա պետք է կրկնեմ, որ հանձնաժողովը որակի վերաբերյալ ստուգում կատարել և գնահատական տալ չի կարող, մենք նման իրավասություններով օժտված չենք:
Միաժամանակ ուզում եմ տեղեկացնել, որ Ամանորին ընդառաջ հանձնաժողովը խոշոր ապրանքային շուկաներում խիստ վերահսկողություն է իրականացնում. եթե նախորդ ամիսներին դիտանցումներ և գնային մոնիթորինգ իրականացվել է շաբաթը երեք անգամ, ապա դեկտեմբերին այն իրականացվում է ամեն օր` խոշոր ապրանքային շուկաներն առավել վերահսկելի դարձնելու և սպառողներին անհիմն գնային բարձրացումներից զերծ պահելու նպատակով:
-Պարոն Շաբոյան: Ընթացիկ տարում ո՞ր կազմակերպություններում եք իրականացրել ստուգումներ և ինչպիսի՞ բացահայտումներ կատարել:
-Նախ կրկին փաստեմ. հանձնաժողովն իր գործունեությունն իրականացնում է ապրանքային շուկաներում տնտեսավարողների տնտեսական մրցակցությունը սահմանափակող գործողությունների, մասնավորապես` գերիշխող դիրքի չարաշահման, հակամրցակցային համաձայնությունների, անբարեխիղճ մրցակցության դրսևորումների կանխման և արգելման ուղղությամբ: Նշված խնդիրների բացահայտման ուղղությամբ ընթացիկ տարում հանձնաժողովը հսկայածավալ ուսումնասիրություններ է իրականացրել տարբեր ապրանքային շուկաներում, ինչպես նաև տարբեր ոլորտներում: Հանձնաժողովի իրականացրած բոլոր վարույթները եղել են հրապարակային:
Այս տարի մեր գործունեության հիմնական ուղղություններից մեկը եղել է պետական գնումների ոլորտում կատարված մեծածավալ ուսումնասիրությունը, որն իրականացվել է մանկապարտեզներին, մանկատներին և ծերանոցներին մատակարարվող սննդի, ինչպես նաև դեղորայքի ոլորտում: Այս առումով ունեցել ենք մի շարք աղմկահարույց բացահայտումներ, ինչի առնչությամբ խոշոր տուգանքներ են կիրառվել մի շարք տնտեսավարողների հանդեպ: Նշեմ նաև, որ պետական գնումների ոլորտում կատարված ուսումնասիրությունները, անշուշտ, այսքանով չեն սահմանափակվում, և 2013-ին ևս դրանք կլինեն ՏՄՊՊՀ-ի ուշադրության կենտրոնում:
Տարբեր ապրանքային շուկաներում հանձնաժողովի իրականացրած ուսումնասիրության ընթացքում կատարվել են մի շարք բացահայտումներ, և պատասխանատվության միջոցներ են կիրառվել տասնյակ օրինախախտ տնտեսավարողների հանդեպ: Հատուկ ընդգծեմ նաև, որ մեր ուսումնասիրությունները չեն սահմանափակվել միայն մայրաքաղաքով, դրանք ընդգրկել են նաև հանրապետության մարզերը:
-Ինչպե՞ս է փոխհատուցվել պետությանը կամ բնակչությանը հասցված նյութական և բարոյական վնասը:
-Համաձայն ՀՀ գործող օրենսդրության, վարչական մարմիններն իրավասու են միայն պատիժ կիրառելու իրավախախտ տնտեսավարողների նկատմամբ, սակայն սպառողի կրած վնասը փոխհատուցելու լիազորություն և իրավասություն օրենսդրությամբ հանձնաժողովը չունի: ՀՀ-ում դա կարգավորվում է դատական կարգով: Հանձնաժողովի կայացրած որոշման հիման վրա սպառողը կարող է ինքնակամ դիմել դատարան և համապատասխան փաստերի առկայության դեպքում իրավախախտ տնտեսավարողից պահանջել վնասի փոխհատուցում:
-Տույժի բարոյական նորմեր իրականացնո՞ւմ եք Ձեր գործունեության ընթացքում:
-Համաձայն օրենքի, բարոյական վնասի համար հատուցում նախատեսվում է միայն զրպարտության և վիրավորանքի դեպքում, իսկ ՏՄՊՊՀ-ի գործունեությունը նման դեպքերի չի առնչվում:
-Պետական և հասարակական ո՞ր կառույցների հետ եք համագործակցում: Այդ համագործակցությունն արդյունավե՞տ է, թե՞ ոչ:
-Հանձնաժողովն ակտիվորեն համագործակցում է ամենատարբեր պետական կառույցների և սպառողների շահերով զբաղվող տարբեր հասարակական կազմակերպությունների հետ:
Կարծում եմ, տեղեկացված եք, որ ՏՄՊՊՀ-ին կից գործում է հասարակական խորհուրդ, որտեղ ընդգրկված են հասարակական կազմակերպությունների, ինչպես նաև պետական շահագրգիռ կառույցների 12 ներկայացուցիչներ: Հասարակական խորհուրդը պարբերաբար հրավիրում է նիստեր, որոնց ընթացքում ՏՄՊՊՀ-ին են ներկայացվում հանրությանն ու գործարար շրջանակներին հուզող խնդիրներ: ՏՄՊՊՀ-ն կարևորում է հասարակական խորհրդի գործառույթը, քանի որ քննարկումների ժամանակ բարձրացված խնդիրներից շատերն արդեն իսկ լուծում են ստացել: Բացի այդ, ՏՄՊՊՀ-ի կողմից իրականացված ուսումնասիրությունների ընթացքում բացահայտվում են նաև պետական այլ կառույցների դաշտում և լիազորությունների շրջանակներում գտնվող խնդիրներ, հետևապես ուսումնասիրությունների ողջ փաթեթը, ինչպես նաև ՏՄՊՊՀ-ի կայացրած որոշումները ուղարկվում են այդ պետական կառույցներին ևս:

Զրուցեց
Հասմիկ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ